Hiểu đúng về Rối loạn Phổ Tự kỷ (ASD) ở trẻ: Dấu hiệu – Nguyên nhân – Cách hỗ trợ hiệu quả

🔍 1. Tự kỷ là gì?

Tự kỷ là một rối loạn liên quan đến sự phát triển não bộ, xuất hiện sớm từ 18–36 tháng tuổi. Trẻ thường gặp khó khăn trong:

• Kỹ năng giao tiếp (ngôn ngữ chậm, không đáp lại khi gọi tên…)

• Tương tác xã hội (ít giao tiếp mắt, thích chơi một mình…)

• Hành vi lặp lại (vẫy tay, xoay vòng, xếp đồ theo hàng…)

• Khả năng linh hoạt (khó thay đổi thói quen, môi trường)

Tự kỷ không phải bệnh, không lây, không “do bố mẹ”, mà là tình trạng kéo dài lâu dài, nhưng hoàn toàn có thể cải thiện tốt nếu can thiệp đúng giai đoạn vàng.

🧠 2. Nguyên nhân gây rối loạn phổ tự kỷ

Đến nay chưa có nghiên cứu nào khẳng định một nguyên nhân duy nhất, nhưng các yếu tố liên quan gồm:

• Di truyền (gen)

• Ảnh hưởng khi mang thai: nhiễm trùng, dùng thuốc không phù hợp, stress nặng

• Môi trường: sinh non, thiếu oxy khi sinh

• Sự phát triển bất thường của não bộ

Không có bằng chứng rằng tự kỷ do “xem điện thoại”, nhưng tiếp xúc quá sớm với màn hình có thể làm nặng thêm triệu chứng chậm nói – rối loạn giao tiếp.

📌 3. Dấu hiệu nhận biết sớm (từ 12–36 tháng)

⏰ 12–18 tháng

• Không bập bẹ, không nói từ đơn

• Không chỉ tay vào đồ vật để biểu đạt

• Ít giao tiếp mắt

• Không cười đáp lại

⏰ 18–24 tháng

• Không nói câu 2 từ

• Chậm nói rõ rệt

• Ít giao tiếp với người xung quanh

• Dễ giật mình, nhạy cảm âm thanh

⏰ 2–3 tuổi

• Thích chơi một mình

• Thực hiện hành vi lặp lại (xoay đồ, xếp hàng, quay vòng)

• Khó kết nối bạn bè

• Chậm phát triển kỹ năng tự lập (ăn – mặc – vệ sinh)

👩‍🏫 4. Trẻ tự kỷ có thể cải thiện không?

Câu trả lời là: CÓ.

Điều quan trọng nhất là:
👉 Phát hiện sớm – can thiệp đúng – duy trì đều đặn

Trẻ được can thiệp trước 3–5 tuổi có thể:

• Tăng khả năng giao tiếp

• Cải thiện ngôn ngữ

• Tăng tương tác – hòa nhập tốt

• Giảm hành vi khó khăn

• Tiến bộ rõ rệt trong học tập

🧩 5. Các phương pháp hỗ trợ trẻ tự kỷ hiệu quả

✔ 1. Trị liệu can thiệp sớm

• ABA

• RDI

• Floortime

• PECS (trao đổi hình ảnh)

Tùy mức độ của trẻ mà chuyên gia xây dựng chương trình phù hợp.

✔ 2. Trị liệu ngôn ngữ

• Tăng từ vựng

• Cải thiện khả năng diễn đạt

• Tương tác 2 chiều

• Giảm hành vi la hét – ăn vạ do không giao tiếp được

✔ 3. Trị liệu giác quan (SI)

Dành cho trẻ quá nhạy cảm hoặc kém đáp ứng giác quan:

• Âm thanh

• Ánh sáng

• Chạm

• Vận động
  Giúp trẻ tập trung và hành xử ổn định hơn.

✔ 4. Hỗ trợ tại nhà (rất quan trọng!)

• Giảm thời gian tiếp xúc màn hình

• Tạo thói quen sinh hoạt rõ ràng

• Chơi tương tác 1:1 cùng trẻ

• Tập kỹ năng tự lập từng bước

Bố mẹ chính là “trị liệu viên tại nhà”, ảnh hưởng đến hơn 50% tiến bộ của trẻ.

🎒 6. Trẻ tự kỷ đi học lớp 1 có khó khăn gì?

• Khó ngồi yên

• Không theo kịp nhịp học

• Chậm đọc – viết

• Khó hoà nhập bạn bè

• Khó tuân thủ quy tắc lớp

Vì thế nhiều gia đình chọn cho trẻ học:

• Tiền tiểu học chuyên biệt

• Can thiệp ngôn ngữ – hành vi song song

• Các khóa học chuẩn bị kỹ năng vào lớp 1

(Tuỳ bạn muốn mình viết thêm bài riêng về chủ đề này.)

❤️ 7. Bố mẹ cần làm gì để đồng hành tốt nhất?

• Quan sát – ghi chép tiến bộ của con hằng ngày

• Kết nối chuyên gia để xây chương trình cá nhân hoá

• Kiên nhẫn, không la mắng

• Khen đúng lúc

• Tạo môi trường an toàn – ít kích thích

• Cùng học, cùng chơi, cùng luyện tập

Tự kỷ không phải “bản án suốt đời” – điều quan trọng là bắt đầu đúng và đồng hành đủ.