1. Rối loạn phát triển ở trẻ là gì? Vì sao cần sàng lọc sớm?

Rối loạn phát triển là nhóm các tình trạng ảnh hưởng đến khả năng giao tiếp, tương tác xã hội, ngôn ngữ, vận động, cảm xúc hoặc hành vi của trẻ.
Các dạng thường gặp gồm:

• Rối loạn phổ tự kỷ (ASD)

• Chậm nói – chậm phát triển ngôn ngữ

• Tăng động giảm chú ý (ADHD)

• Chậm phát triển vận động

• Rối loạn hành vi – cảm xúc

• Khuyết tật học tập

Can thiệp càng sớm, trẻ càng có cơ hội cải thiện rõ rệt nhờ não bộ còn ở giai đoạn “vàng” về sự phát triển.
Ngược lại, phát hiện muộn có thể dẫn đến: khó khăn học tập, tự ti, hạn chế giao tiếp, ảnh hưởng hành vi và chất lượng sống về sau.

2. Dấu hiệu cảnh báo trẻ có nguy cơ rối loạn phát triển

Dưới đây là “bộ chỉ báo đỏ” mà cha mẹ cần lưu ý theo từng nhóm kỹ năng:

a. Ngôn ngữ – giao tiếp

• 12 tháng chưa ê a, bập bẹ.

• 16 tháng chưa nói từ đơn.

• 24 tháng chưa nói câu 2 từ.

• Ít giao tiếp mắt, ít gọi ba mẹ, ít phản ứng khi được gọi tên.

b. Hành vi – tương tác

• Không biết chơi giả vờ, không biết chia sẻ chú ý.

• Thường xuyên xoay đồ vật, xếp hàng, nhìn chằm chằm vào một điểm.

• Thích ở một mình, ít tương tác với người khác.

c. Vận động

• 12 tháng chưa biết đứng.

• 18 tháng chưa biết đi vững.

• Đi bằng mũi chân kéo dài.

• Kỹ năng tinh (cầm nắm, xoay đồ vật nhỏ) phát triển chậm.

d. Cảm xúc – cảm giác

• Nhạy cảm quá mức với âm thanh, ánh sáng, chạm nhẹ.

• Khó kiểm soát cảm xúc: dễ kích động, la hét, ném đồ.

3. Các phương pháp sàng lọc rối loạn phát triển hiện nay

Nhiều công cụ đã được Bộ Y tế và thế giới khuyến nghị sử dụng:

a. Sàng lọc theo mốc phát triển

Dựa trên các cột mốc chuẩn của WHO cho trẻ từ 0–6 tuổi.

b. Bộ test sàng lọc tự kỷ (M-CHAT, CARS, ADOS)

Áp dụng khi nghi ngờ trẻ có dấu hiệu rối loạn giao tiếp xã hội.

c. Sàng lọc tăng động giảm chú ý (Vanderbilt, Conners)

Dùng cho trẻ từ 4 tuổi trở lên.

d. Đánh giá ngôn ngữ và khả năng học tập

Giúp xác định mức độ chậm nói, rối loạn âm ngữ, chậm hiểu.

Kết quả sàng lọc không phải là chẩn đoán, nhưng là bước đầu cực kỳ quan trọng để quyết định trẻ có cần đánh giá chuyên sâu hay không.

4. Cha mẹ cần làm gì khi phát hiện trẻ chậm hơn so với chuẩn?

a. Đưa trẻ đi đánh giá chuyên sâu càng sớm càng tốt

Tại bệnh viện nhi, khoa tâm lý, hoặc trung tâm can thiệp uy tín.

b. Theo sát phác đồ can thiệp

Can thiệp hành vi – ngôn ngữ – cảm giác – nhận thức đúng cách giúp trẻ cải thiện vượt bậc.

c. Tạo môi trường học tập tích cực

Giảm TV – điện thoại, tăng chơi tương tác, đọc sách cùng trẻ.

d. Kiên trì đồng hành cùng trẻ mỗi ngày

Trẻ phát triển chậm không phải “không phát triển”, mà cần phương pháp đúng + thời điểm vàng.

🎓 Bạn muốn hiểu rõ hơn về cách sàng lọc, nhận biết và hỗ trợ trẻ rối loạn phát triển?
Tại e-ome.com, chúng tôi cung cấp các khóa học giáo dục đặc biệt – can thiệp sớm – hỗ trợ trẻ chậm nói, tự kỷ, tăng động, giúp cha mẹ và giáo viên nắm vững kỹ thuật thực hành an toàn và hiệu quả.

👉 Khám phá khóa học ngay hôm nay để đồng hành đúng cách và giúp trẻ phát triển tốt nhất trong “giai đoạn vàng” của cuộc đời.